ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատը հավանություն է տվել պետական պարտքը սահմանափակող օրինագծին։ Reuters-ի փոխանցմամբ՝ նման որոշումը թույլ կտա երկրին խուսափել դեֆոլտից ու ֆինանսական ճգնաժամից։ Փաստաթղթին կողմ է քվեարկել 314 կոնգրեսական, դեմ՝ 117-ը։
2023 թվականի հունվարին Միացյալ Նահանգները հասան 31,4 տրիլիոն դոլարի պետական պարտքի թույլատրելի շեմին։ Ընդունված օրինագծի համաձայն՝ շեմը չի բարձրացվելու որոշակի մակարդակի, այլ չեղարկվելու է մինչև 2025 թվականի հունվար ժամկետով։
Այժմ օրինագիծը պետք է հաստատի ԱՄՆ Սենատը, որից հետո այն կստորագրի նախագահ Ջո Բայդենը, ով ձեռք բերված համաձայնությունն անվանել է «լավ նորություն ամերիկյան ժողովրդի և ամերիկյան տնտեսության համար»։
«Ես կոչ եմ անում Սենատին հնարավորինս շուտ ընդունել այն, որպեսզի ես կարողանամ ստորագրել այն օրենքի ուժով»,- հավելել է ԱՄՆ նախագահը։
ԱՄՆ պետական պարտքի թույլատրելի առաստաղը 1962 թվականից բարձրացվել է 83 անգամ։ Ծայրահեղ դեպքում պետական պարտքի առաստաղի խնդիրը հնարավոր էր լուծել կոշտ մեթոդներով։ Նախագահ Բայդենը կարող էր հակասահմանադրական ճանաչել պետական պարտքի առաստաղը, և ԱՄՆ գանձապետարանը կարող էր դիմել փող թողարկելու՝ թողարկելով «1 տրիլիոն դոլար արժողությամբ մեկ մետաղադրամ»:
Ներկայիս իչավիճակի ամենամոտ պատմական անալոգիան 2011 թվականի ամռան իրավիճակն էր, երբ թույլ տրվեց պետական պարտավորությունների տեխնիկական դեֆոլտ: Վարկանիշային գործակալությունները մեկ աստիճանով իջեցրեցին ԱՄՆ վարկանիշը։ Առաստաղը բարձրացնելուց հետո շուկաները վերադարձան բնականոն հուն, իսկ լավագույն ակտիվների դասը դարձան երկարաժամկետ պարտատոմսերը, որոնք երկրորդ կիսամյակում աճեցին 29%-ով։ ԱՄՆ դոլարը նույնպես դրական արդյունք էր ցույց տվել (+7%), իսկ ոսկին իրեն լավ էր զգում ողջ տարվա ընթացքում։
ԱՄՆ-ի պատմության մեջ եղել են այլ նաև միջադեպեր, որոնք բնութագրվում են «shutdown» ընդհանուր անվան տակ: Դրանք են. պետական կառույցների աշխատանքի կասեցում, որոնք երկարաձգվելու դեպքում բացասական հետևանքներ են ունեցել տնտեսության վրա։ Այսօրվա իրավիճակի հետ կապված խոսքը դեֆոլտի մասին է, այսինքն՝ պետական պարտքի առաստաղը չբարձրացնելու պատճառով պարտքերի դեֆոլտի, մինչդեռ «shutdown» երեևույթը Կոնգրեսի կողմից բյուջեի ծախսերը չհամաձայնեցնելու հետևանքն էր:
Այնուամենայնիվ, ինչի՞ կարող էր հանգեցնել դեֆոլտը: Փորձագետների կարծիքով՝ ԱՄՆ-ում դեֆոլտը կարող էր հանգեցնել մին քանի լուրջ հետևանքների.
- Պետական ծախսերի ավտոմատ կրճատում, ինչը բացասաբար կանդրադառնա ԱՄՆ-ի ընդհանուր տնտեսության վրա (պետական ծախսերի մասնաբաժինը ԱՄՆ ՀՆԱ-ում կազմում է 37%), և հատկապես որոշ ոլորտներում, որտեղ պետական պատվերների բաժինը մեծ է (օրինակ՝ ռազմարդյունաբերություն);
- Գանձապետական կարճաժամկետ պարտատոմսերի եկամտաբերության աճ (մասամբ դա արդեն տեղի է ունեցել), ինչը կսրի ԱՄՆ բանկային հատվածում առկա խնդիրները, կդանդաղեցնի վարկավորումը և բացասաբար կանդրադառնա տնտեսության վրա;
- Տնտեսական դանդաղումը կհանգեցնի հումքայիմն ապրանքների գների իջեցմանը (նավթ, մետաղներ);
- Երկարաժամկետ պետական պարտատոմսերի եկամտաբերության չափավոր աճ, ինչը բացասական է ԱՄՆ ֆոնդային շուկայի համար;
- Դոլարի փոխարժեքի անկում, ինչը, սակայն, դրական գործոն կլինի ԱՄՆ արտահանողների համար:
Բայց ԱՄՆ-ում դեֆոլտը կարող էր վատ նորություն լինել ոչ միայն ամերիկացի ժողովրդի և ամերիկյան տնտեսության համար: Չնայած այն հանգամանքին, որ շատերն իրականում չէին հավատում ԱՄՆ-ի դեֆոլտին, սակայն դեֆոլտի միյան սպառնալիքը կարող էր շուկաներում տուրբուլենտություն առաջացնել: Եթե անորոշությունը շատ երկար տևեր, ռիսկերը կտրուկ կաճեին։
Հավանական է, որ շուկայի տատանումները կարող էին ուղեկցվել բաժնետոմսերի գների անկմամբ, սպառողների և բիզնեսի վստահության կորստով և մասնավոր վարկավորման կրճատմամբ: Նման իրավիճակում խոշոր ներդրողներից ոմանք կարող են, ամեն դեպքում, վաճառել իրենց ակտիվները, ինչ-որ մեկը սպեկուլյացիաներ կսկսի. արդյունքում շուկան կարող է հայտնվել ցնցումների մեջ:
Առաջին հայացքից այս ամենը ֆինանսական բուրգ է հւշեցնում: Այդ դեպքում, ինչո՞ւ ոչ ոք չի մտածում, որ մի օր ԱՄՆ-ն իսկապես չի կարողանա փակել իր պարտքերը։ Պատասխանը պարզ է, քանի որ ԱՄՆ-ն աշխարհի ամենահզոր տնտեսությունն է, որը եզակի դիրք է գրավում համաշխարհային ֆինանսական համակարգում, և նրա պարտատոմսերը համարվում են ամենահուսալիները։
Իրականում, ԱՄՆ պետական պարտքը անվանական առումով սարսափելի է թվում, բայց ոչ այնքան մեծ՝ ԱՄՆ տնտեսության չափի համեմատ։ Բացի այդ, այն պետք չէ միանգամից վճարել։ Մտածել, որ Ամերիկան չի կարողանա վճարել իր պարտքերը, հնարավոր է միայն ինչ-որ գլոբալ աղետի դեպքում, բայց ոչ ոք հետաքրքրված չէ դրանում, քանի որ ԱՄՆ-ն ունի հսկայական թվով վարկատուներ։
Կարևոր է նաև, որ ԱՄՆ-ի պետական պարտքն աճում է միայն վերջին 20 տարում, սակայն պատերազմների և տնտեսական ճգնաժամերի հետևանքով առաջացած նման ժամանակաշրջաններից հետո, սովորաբար, պատմականորեն հաջորդում են դրա [ԱՄՆ պարտքի] անկման ժամանակաշրջանները։
Այնուամենայնիվ, այսօր շատերին է հետաքրքրում. որտե՞ղ է ավելի լավ գումար ներդնել ԱՄՆ տնտեսության խնդիրներից ավելի քիչ կախված լինելու համար: Դեֆոլտի դեպքում կարող է ամրապնդվել ոսկին ՝ ճգնաժամի ժամանակ դասական պաշտպանական ակտիվ: Ըստ Bloomberg Markets Live Pulse-ի վերջին հետազոտության՝ ֆինանսական մասնագետների կեսից ավելին ասել է, որ կգնեն ոսկի, եթե ԱՄՆ կառավարությունը չկատարի իր պարտավորությունները:
Ի թիվս այլ պաշտպանական ակտիվների, վերլուծաբաններն ընդգծում են. բիթքոինը, ճապոնական իենը և շվեյցարական ֆրանկը, ինչպես նաև ԱՄՆ գանձապետարանների պարտատոմսերը և ԱՄՆ դոլարը: Վերջին երկու տարբերակները հարմար են միայն կարճաժամկետ տեխնիկական դեֆոլտի համար, քանի որ երկարաձգվածը կնվազեցնի այդ երկու ակտիվների արժեքը, բայց, ինչպես նշեցինք վերևում, վերլուծաբաններից գրեթե ոչ մեկը չի հավատում նման սցենարին:
